Lều Yurt hay còn gọi là lều Mông Cổ, lều du mục… là một kiểu nhà truyền thống của người dân Mông Cổ.
Người Mông Cổ có lối sống du mục đặc trưng, thường xuyên di chuyển để tìm kiếm những khu vực thảo nguyên, đồng cỏ xanh và có nước sinh hoạt. Chính vì thế, họ không xây nhà cố định mà dựng những căn lều để sẵn sàng chuyển đi trong một thời gian ngắn.
Lều Yurt (phiên bản cải tiến của lều Ger) thường được người Mông Cổ sử dụng làm không gian sống và sinh hoạt của các gia đình du mục. Lều có dạng hình tròn, được bao phủ bởi các loại vải, nỉ hoặc da thú, với kết cấu gọn nhẹ để dễ dàng di chuyển đến các địa điểm khác.
Giá trung bình của một chiếc yurt Mông Cổ là khoảng 5.000 USD (hơn 121 triệu đồng). Tuy nhiên, chi phí có thể dao động từ 1.500 USD đến 30.000 USD (hơn 36 triệu đồng đến gần 730 triệu đồng) tùy thuộc vào chất lượng vật liệu và kích thước của lều.
Ưu điểm của lều Yurt là vững chắc và có thể di động. Khi di chuyển, lều Yurt được gắn trên một chiếc xe có bánh xe khổng lồ được kéo bởi ngựa, lạc đà hoặc bò. Lều gồm có hai phần chính là hệ thống đỡ bằng gỗ và lớp phủ bạt màu trắng. Trong đó, khung đỡ thường được làm từ gỗ, đan theo hình lưới để thoát khí.
Lều Yurt truyền thống được sử dụng rộng rãi ở các khu vực ở Trung Á và Nam Á như: Mông Cổ, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Uzbekistan. Tuy nhiên, nhờ tiện ích dễ tháo lắp, lều ngày càng trở nên phổ biến trên thế giới.
Để phù hợp với cuộc sống du mục của người Mông Cổ, lều Yurt thường trống trải, có ít đồ đạc. Trong lều chỉ có thảm ngủ, rương và bàn thấp, có thể đặt một bếp lửa ở giữa lều để sưởi ấm và nấu ăn.
Đôi khi, trong lều cũng có bệ cao để sử dụng làm giường hoặc khu vực tiếp khách. Các bức tường bạt trong lều thường được trang trí bằng những tấm thảm, rèm nhiều màu sắc.
Lều Yurt thích nghi được với nhiều điều kiện khí hậu và được sử dụng làm nơi ở cố định lẫn trú ẩn tạm thời. Ở những vùng lạnh giá, lều yurt có thể được bọc nỉ để cách nhiệt hoặc các vật liệu giúp giữ ấm khác.
Rương trong lều Yurt dùng để lưu trữ những vật phẩm có giá trị nhất và đồ đạc khác của chủ nhà. Người Mông Cổ cũng coi những chiếc rương là tài sản quý giá nhất trong nhà. Bàn ghế nhỏ được sử dụng làm nơi ăn uống hoặc làm việc.
Ngoài ra, trong lều Yurt còn có nhà bếp với kệ bếp đựng bát đĩa và thức ăn. Tủ đông là vật dụng không thể thiếu trong bếp để giữ cho thực phẩm và thịt tươi ngon trong thời tiết khắc nghiệt. Lều Yurt cũng được bố trí bồn rửa ở khu vực bếp để rửa bát, hoặc ở ngoài trời.
Cuối cùng, phòng tắm thường là một căn phòng nhỏ hoặc khu vực gần phía sau lều Yurt. Ở một số căn lều, phòng tắm còn được đặt ngoài trời. Tuy nhiên, tất cả các lều Yurt của người Mông Cổ đều không có nhà vệ sinh bên trong. Người dân có thể đi vệ sinh ở bất cứ đâu bên ngoài lều để có thể dễ dàng làm sạch và không lưu lại mùi bên trong Yurt.
Ngày nay, trải nghiệm sống trong lều Yurt cùng người dân địa phương được rất nhiều người ưa chuộng khi du lịch Mông Cổ. Tại đó, du khách có thể cảm nhận cuộc sống của người dân du mục, ăn những món ăn địa phương và ngủ trên những tấm thảm dày trong lều giữa thời tiết có phần khắc nghiệt.
Không chỉ tại Mông Cổ, rất nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng lều Yurt để sinh hoạt hoặc phục vụ khách du lịch đi dã ngoại, nghỉ dưỡng. Tại Việt Nam, một số nơi cũng sử dụng loại lều này để tạo ra sự khác biệt, mới lạ cho du khách. Lều được cải tiến thiết kế phù hợp với khí hậu, thường thấy ở một số khu nghỉ dưỡng, khu du lịch sinh thái, homestay, farmstay…
Theo Laodong