Thương cảng Vân Đồn được thành lập năm 1149 dưới thời vua Lý Anh Tông, là một trong những thương cảng ngoại dịch đầu tiên ở nước ta. Quy mô của hệ thống thương cảng Vân Đồn một thời sầm uất đã được các nhà khảo cổ ghi nhận qua việc phát hiện nhiều bến bãi với những mảnh vỡ đồ gốm, sành, sứ… trên các bãi biển và dưới lòng đất.

Bên cạnh đó, qua dấu tích nền nhà cổ thường bắt gặp các hũ sành đựng tiền đồng cổ thuộc các triều đại phong kiến Trung Quốc từ thời nhà Đường tới thời nhà Thanh, tiền Việt Nam từ thời nhà Lý tới thời nhà Nguyễn trên suốt một dải đảo từ Cống Đông, Cống Hẹp, Cống Yên, Ngọc Vừng đến Minh Châu, Quan Lạn…

Trong khi đó, Đình Trà Cổ, tọa lạc tại khu Nam Thọ, phường Trà Cổ, TP.Móng Cái, được xây dựng từ thời Hậu Lê (năm 1461), quá trình hình thành và tồn tại của đình Trà Cổ gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Trà Cổ ngày nay.

Như vậy, với 2 di tích được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt này, Quảng Ninh hiện có 8 di tích quốc gia đặc biệt, đứng thứ hai cả nước về số lượng di tích quốc gia đặc biệt.

6 di tích quốc gia đặc biệt trước đó của Quảng Ninh gồm: Danh lam thắng cảnh vịnh Hạ Long, Di tích lịch sử Bạch Đằng, Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Yên Tử, Di tích lịch sử Khu di tích Nhà Trần tại Đông Triều, Di tích lịch sử Đền Cửa Ông và Khu Di tích Lưu niệm Hồ Chủ Tịch trên đảo Cô Tô.

Trong đó, vịnh Hạ Long được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt tại Quyết định số 1272/QĐ-TTg, ngày 12.8.2009.

Di tích lịch sử Bạch Đằng nằm trên địa bàn Thị xã Quảng Yên và TP.Uông Bí, là địa điểm ghi dấu sự kiện quân và dân nhà Trần đã lập nên chiến thắng lẫy lừng – Chiến thắng Bạch Đằng, đánh tan quân xâm lược Nguyên Mông năm 1288, được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt tại Quyết định số 1419/QĐ-TTg, ngày 27.9.2012.

Khu Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Yên Tử gắn liền với tên tuổi Phật hoàng Trần Nhân Tông (1258-1308) – vị vua lãnh đạo quân dân thời Trần 2 lần đánh thắng quân Nguyên-Mông, rồi từ bỏ ngai vàng, lên Yên Tử tu hành, sáng lập ra Thiền phái Trúc Lâm – được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt tại Quyết định số 1419/QĐ-TTg, ngày 27.9.2012.

Khu Di tích lịch sử nhà Trần tại Đông Triều gồm 14 di tích với 22 điểm di tích, bao gồm các đền, miếu, lăng tẩm, am tháp, chùa và công trình tôn giáo gắn liền với lịch sử nhà Trần và Thiền phái Trúc Lâm, được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt tại Quyết định số 2383/QĐ-TTg, ngày 9.12.2013.

Di tích Lịch sử Đền Cửa Ông, Cửa Ông, TP.Cẩm Phả được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt tại Quyết định số 2081/QĐ-TTg, ngày 25.12.2017.

Khu Lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô gắn liền với sự kiện ngày 9.5.1961, Bác Hồ ra thăm đảo Cô Tô. Đây là nơi duy nhất trong cả nước được Bác Hồ đồng ý cho dựng tượng của mình khi Người còn sống. Di tích được xây dựng từ năm 1968 và xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt vào ngày 18.1.2022.